Gerek Güneydoğu Asya’nın eskiden Hinduizm’in egemen olduğu bir coğrafya olmasından, gerekse Budizm’in Hindistan’da doğmuş olmasından dolayı, Hinduizm’in etkileri günümüzde Tayland’da net bir şekilde görülebiliyor.
Tayland’ın da dahil olduğu bölgeyi uzun süre kontrol etmiş olan Khmer imparatorluğunun Budizm’den önce Hindu dinini benimsemiş olması, Hinduizm’in izlerinin Tay toplumunda görülmesinin önemli sebeplerinden. Khmer imparatorluğunun çökmesinden sonra ortaya çıkan Tay şehir devletleri, Hinduizm’in çıkış noktası olan Brahmanizm’i saray dini olarak benimsemişler.
Brahmin rahiplerinin geçmişte çeşitli ayinler gerçekleştirdikleri bölgeleri veya Hindu tanrılarının heykellerini birçok yerde görmek mümkün. Özellikle fil kafalı iyi talih tanrısı Ganeşa ve evrenin yaradılışından sorumlu dört yüzlü Hindu tanrısı Brahma Tayland’da son derece popülerler.
Özellikle lüks AVM ve otellerin önüne yapıyı korumaları için genelde Ganeşa ve Brahma heykelleri konuluyor. Bangkok’taki Erawan mabedi ve Central World Plaza önündeki heykeller konudaki en önemli örneklerden.
Erawan otelinin inşası sırasında çok fazla aksilik yaşanmıştır ve yatırımcılar bunu arazide yaşayan ruhların kızgınlığına bağlamışlardır. Otelin önüne bir Brahma heykeli konulmasından sonra aksiliklerin son bulduğunu duyan Taylar dilekte bulunmak için buraya akın etmeye başlamışlardır.
İyi şans, bir sınavda iyi sonuç almak, aşk, piyangoyu kazanmak gibi kısa dönemli amaçları olan Taylar genelde bu istekleri için Hindu tanrılarına yöneliyorlar. Erawan mabedi gibi yerlere gelen Taylar buralardaki tanrı heykellerine çiçek, tütsü & mum gibi adaklar adıyorlar.
Dilekleri gerçekleşen Taylar genelde mabetlere geri dönüyorlar ve daha fazla adak adıyorlar. Hatta kimi zaman buralarda bulunan dans ekiplerini kiralıyorlar ve geleneksel Tay danslarını yaptırtıyorlar.
Ünlü Hindu destanı Ramaya’nın Tay versiyonu olan Ramakien ise Bangkok’un en önemli tapınağı olan Wat Phra Kaew başta olmak üzere pek çok dini yapının ana motifi durumunda.
Şimdi Tayland kralının da dahil olduğu Çakri hanedanı mensupları kendilerini destanın baş karakteri olan ve tanrı Vişnu’nun 7. enkarnasyonu kabul edilen Rama ile ilişkilkendiriyorlar. Bu yüzden de Tayland kralları Rama ismini alıyor. Günümüzdeki kral 9. Rama olarak isimlendiriliyor.
İyi şansın son derece önemli olduğu Tayland’da, engellerin kaldırıcısı olarak bilinen fil kafalı tanrı Ganeşa son derece popüler. Chachoengsao’da bulunan devasa Ganeşa heykeli bu popüleritenin en iyi örneklerinden.
Bangkok’ta bulunan ünlü dev salıncak, geçmişte Brahmin rahiplerinin çeşitli ayinler yaptıkları bir yapı. Ancak bu dev salıncaktan sallanmayı gerektiren bu ayinler çok sayıda ölüme yol açtığı için günümüzde yasaklanmış durumda.
Kraliyet Çiftçilik Töreni Hinduizm kökenli bir diğer adet. Brahmin rahipleri tarafından düzenlenen törende pirinç yetiştirme sezonu başlangıcı kutlanıyor. İki kutsal öküzün çektiği sabanı takip eden rahipler pirinç tohumu ekiyorlar. Ardından da öküzlere değişil yiyecekler sunuluyor. Brahmin rahipleri öküzlerin seçtiği yiyeceklere dayanarak pirinç sezonunun bereketli geçip geçmeyeceğine dair tahminlerde bulunuyorlar.
Tören genelde Bangkok’taki Sanam Luang meydanında gerçekleştiriliyor. Törene normalde kral öncülük ediyor, ancak şimdiki kral yaşlı ve hasta olduğu için yerine oğlu katılıyor.
Dünya genelindeki Hindu tapınaklarında bulunan erkeklik organı şeklindeki lingamlar tanrı Şiva’yı temsil ediyorlar. Lingamlara Tayland’da da sıkça rastlanıyor. Bangkok’ta bulunan ve yüzlerce renkli lingama ev sahipliği yapan Chao Mae Tuptim tapınağı bu konudaki en iyi örneklerden.
Hindu tanrılarının lideri Indra’nın bineği üç kafalı fil Erawan Tayland’da büyük saygı görüyor. Bangkok yakınlarındaki Samut Prakan’da devasa boyutlarda bir Erawan heykeli bulunuyor.
Tayland’ın resmi amblemi olan Garuda, Hindu tanrısı Vişnu’nun bineği olan kartal-insan melezi yaratıktan geliyor.
Tayland tapınak mimarisinde sıkça kullanılan Yakşa adı verilen dev gardiyanlar, Kinnari adı verilen kuş-insan melezi dişi yaratıklar ve Naga adı verilen kobra yılanı şeklindeki yaratıklar da Hindu mitolojisi kökenliler.
Hinduizm Sözlüğü
Hinduizm: Yeryüzündeki en eski dini sistemlerden birisi. Günümüzde, Asya’da en çok takipçiye sahip olan din konumundadır ve de genel Asya kültürünü derinden etkilemiştir. İlk yazılı kaynakları olan Vedalar MÖ 1000 yıllarında yazılmaya başlanmıştır. Vedalar’ın haricinde Upanishadlar, Puranalar, Mahabbarata ve Ramayana destanları en önemli yazılı kaynaklarıdır. Hinduizm’de evrenin kendisi de dâhil olmak üzere her şeyin sürekli olarak yok olduğuna ve sonra yeniden doğduğuna inanılır. Bu dini sistemin üç ana temel uygulaması vardır: İbadet etmek ve adak adamak, ölüleri yakmak ve kast sistemine riayet etmek. Hinduizm çok tanrılı bir din gibi gözüksede, aslında Brahma, Vishnu ve Shiva, tek ve sonsuz mutlak güç olan Brahman’ın değişik özelliklerinin bir anlamda resmedilmesidir. Bu üç ana tanrının değişik özellikleri de gene yüzlerce değişik alt tanrı ve tanrıçada resmedilir.
Atman : Ruh, ben, benlik, ego.
Anatman : Ruhun, benin, benliğin, egonun yokluğu, yok oluşu. Hinduizm’de insanlarda bulunduğuna inanılan ölümsüz ruh Atman’ın varlığının Budizm’de ret edilmesi.
Apsara : Genelde dans ederken betimlenen periler.
Ashram : Ruhani topluluk veya daha yoğun kullanımıyla yatılı olarak kalınan ve yoga-meditasyon seansları yapılan ortam.
Asura : Şeytanlar, düşmanları Devalar’dır.
Avatar : Tanrıların enkarnasyon sürecinde dünyaya yeniden geldiklerinde aldıkları insan veya hayvan formu. Örneğin Rama ve Krishna, Vishnu’nun yedinci ve sekizinci avatarlarıdır.
Bhagavad-Gita : Mahabharata destanının bir bölümünü oluşturan epik şiir. Vishu’nun avatarı olan Krishna ve Prens Arjuna arasındaki diyaloglardan oluşur. Hinduların büyük bölümü, Bhagavad-Gita’nın inançlarının özünü oluşturduğunu ve Hinduizm’in en önemli yazılı kaynağı olduğunu kabul eder.
Bhakti : İnsanın, başta Krishna, Rama, Shiva ve Devi olmak üzere Hindu tanrı ve tanrıçalarına kendini tutkulu bir şekilde adamasını ifade eden sözcük.
Brahma : Tek işlevi kâinatı yaratmak olan, sonrasında olup biten üzerinde bir etkisi olmayan tanrı. Brahma’nın her yöne bakan dört adet kafası ve dört adet de kolu vardır. Vishnu ve Shiva ile bir üçleme oluştururlar.
Brahman : Her daim var olan, her şeyin üzerinde olan, fiziksel bir formu olmayan sonsuz mutlak güç ve gerçeklik. Brahma, Vishnu ve Shiva, Brahman’ın Maya’daki fiziksel ifadeleridir. Upanishad metinlerinde, insan ruhu olan Atman ile Brahman’ın aslında bir olduğu şeklinde panteistik bir görüş ifade edilmektedir. Buna göre, aydınlanan kişi bu birliği tam olarak kavrar ve de Moksha’ya ulaşarak Samsara döngüsünden kurtulur.
Brahmin : Hindu rahip, kast sisteminde Hindu rahiplerden oluşan en yüksek sınıf.
Chakra : 1. Tekerlek, Budist yasasının ve güneşin amblemi. 2. Yoga’da, her biri değişik bir tanrı ile özdeşleştirilen vücuttaki ruhani güç merkezleri.
Deva : Tanrılar ve tanrıçalar, düşmanları Asuralar’dır.
Devi : Shiva’nın karısı olan ana tanrıça. Durga, Kali, Parvati ve Uma büründüğü değişik formlardır.
Dharma : Hinduizm ve Budizm’in yasalarına verilen ad.
Dharamsala : Hacıların konakladığı mekân.
Durga : Ana tanrıça Devi’nin aldığı formlardan birisi, Shiva’nın karısı. Cezalandırma ve adalet tanrıçasıdır.
Ganesha : İyi talih dağıtılmasından sorumlu olduğuna inanıldığı için oldukça popüler olan fil kafalı tanrı. Shiva ve Parvati’nin oğludur. Shiva bir kızgınlık anında kılıçla oğlunun kafasını uçurmuş, sonrasında ise buna pişman olup karşısına çıkan ilk canlı olan bir filin kafasını kesip oğluna takmıştır.
Ganga : Nehir tanrıçası.
Garuda : Vishnu’nun binek aracı olarak kullandığı kuş-adam
Guru : Kelime anlamı öğretmen olan, Hindu veya Sikh ruhani lider veya öğretmen.
Hanuman : Oldukça popüler olan maymun tanrı. Ramayana destanında maymun ordularının generali olarak, şeytanlara karşı verdiği savaşta Rama’nın müttefikidir.
Hare Krishna : Vaishnavism’den türemiş, Vishnu’nun avatarlarından Krishna’ya tapınılan mezhep. 1966 yılında ABD’de yaşayan guru A. C. Bhaktivedanta Swami Prabhupada tarafından kurulmuş ve kısa sürede dünya çapında birçok taraftar edinmiştir.
Indra : Vedic mitolojisinin atmosfer, yıldırım, yağmur ve savaş tanrısı.
Kali : Ana tanrıça Devi’nin aldığı formlardan birisi, Shiva’nın karısı. Genelde ölümle ilişkilendirilen vahşi yok edici tanrıça.
Karma : Samsara döngüsündeki kişinin, öldükten sonra yeniden doğduğunda bir önceki yaşamından daha aşağı mı yoksa daha yukarı bir seviyede mi olacağını belirleyen etki-tepki/sebep-sonuç yasası. Bu belirleme kişinin geçmiş yaşamlarında işlediği günahların ve de sevapların etkisiyle gerçekleşir.
Kalpa : Bir zaman döngüsü. Her kalpa’nın sonunda evren Shiva tarafından yok edilir ve sonrasında Vishu’nun göbeğinden Brahma’nın yeniden doğmasıyla yeni bir kalpa başlar. Her kalpa Brahma’nın bir gün ve gecesine, insanlığın ise 8640 yılına eşittir, ayrıca 2000 mahayuga’ya denk gelir. Angkor Wat gibi Hindu tapınaklarının mimarisinde kalpa ölçülerine göre yapılan hesaplamalara rastlanmaktadır.
Krishna : Vishnu’nun sekizinci kez dünyaya gelişinde aldığı form, Mahabharata destanının başkahramanı.
Lakshmi : Vishnu’nun karısı olan refah tanrıçası.
Lingam, Linga : Tanrı Shiva’yı temsil eden sembol. Shiva’nın yok ettikten sonra yeniden yaratması ile ilintili olarak erkek cinsel organını sembolize eder.
Mahabharata : Hinduizm’in en önemli iki epik destanından birisi. Kuzey Hindistan’ın iki büyük hanedanı olan Pandavalar ve Kauravalar arasındaki mücadeleyi anlatır.
Mandala : Hindu ve Budist sanatında kainâtı temsil eden dairesel figürler, meditasyon objesi olarak da kullanılırlar.
Mantra : Meditasyon sırasında yoğunlaşmak amacı ile sürekli tekrar edilen kutsal söz, ilahi veya ses. En ünlü mantra Om’dur.
Maya : Algıladığımız materyal dünyanın aslında bir illüzyon olduğu fikri.
Meditasyon : Farkındalığa ulaşmak için uygulanan konsantrasyon ve yoğunlaşma tekniği, beyni disipline etme sanatı.
Meru : Evreninin ortasında yer aldığına ve üzerinde tanrılarının yaşadığına inanılan mitolojik dağ. Angkor Wat gibi birçok Hindu tapınağı Meru Dağı’nı ve çevresindeki evreni sembolize edecek şekilde inşa edilmiştir.
Moksha : Kişinin çeşitli yoga dallarını belirli bir disiplin içersinde uyguladıktan sonra aydınlanması ve de kendi ruhu olan Atman ile sonsuz mutlak güç Brahman’nın birliğini kavraması, Samsara döngüsünden kurtulması.
Naga : Genelde birden çok kafası bulunan yılan şeklindeki koruyucu mitolojik varlıklar.
Nandi : Shiva’nın binek aracı olan kutsal boğa.
Nataraja : Dans Kralı. Shiva’nın kozmik dansını yaparken resmedildiği, Hinduizm’in en yaygın ve de bilinen figürlerinden birisi.
Om : Hinduizm’de mutlak güç Brahman ile bütünleşmeyi temsil eden söz ve sembol. Hindu ve Budist duaları ve ilahilerine başlamadan önce söylenir.
Parvati : Ana tanrıça Devi’nin aldığı formlardan birisi, Shiva’nın karısı. Erotik ve tensel aşkı, kur yapmayı temsil eder. Ganesha’nın annesidir.
Puja : İbadet etmek, adak adamak.
Purana : Mahabharata ve Ramayana’yı da kapsayan Hinduizm’in kutsal metinleri.
Rama : Vishnu’nun yedinci kez dünyaya gelişinde aldığı form, Ramayana destanının başkahramanı. Karısı Sita’dır.
Ramayana : Hinduizm’in en önemli iki epik destanından birisi. Rama’nın, karısı Sita’yı kaçıran şeytanlarla savaşını konu alır. Ayrıca bu destanın değişik versiyonları Güney-Doğu Asya ülkelerinin kültürlerinde de önemli bir yer tutmaktadır.
Sadhu : Aydınlanmak için dünyevi işlerden elini çekmiş bir nevi Hindu derviş.
Samsara : İnsanların içinde bulunduklarına inanılan ölüm ve yeniden doğuş döngüsü. Hinduizm’e göre Moksha’ya, Budizm’e göre ise Nirvana’ya ulaşan kişi bu döngüden kurtulabilir.
Shaivism : Tanrı Shiva’ya tapınma.
Shakti : Kelime anlamı güçtür, dişilerde daha yoğun olarak bulunduğuna inanılır. Genellikle, her biri değişik bir gücü temsil eden tanrıçalara tapınılmasını ifade eder.
Shiva : Hem yok edici, hem de yeniden yaratıcı olarak kabul edilen tanrı. Vishnu ve Brahma ile bir üçleme oluştururlar.
Tantra : Hinduizm’in ve Mahayana Budizmi’nin büyü öğeleri içeren ezoterik kolu.
Tika : Hinduların boyayla alınlarına yaptıkları dini işaret.
Trimurti : Brahma, Vishnu ve Shiva’nın oluşturduğu üçleme.
Uma : Ana tanrıça Devi’nin aldığı formlardan birisi, Shiva’nın karısı. Annelik, aile gibi değerleri temsil eder.
Upanishad : Vedalar’ın son bölümünü oluşturan Hinduizm’in kutsal metinleri. Upanishadlar genelde Brahman’ın doğasına değinirler. Temel olarak ileri sürülen doktrin ise, insan ruhu olan Atman ile Brahman’ın aslında bir olduğudur.
Vahana : Tanrıların kullandığı binek araçlarına verilen ad. Örneğin Nandi, Shiva’nın vahanasıdır.
Vaishnavism : Tanrı Vishnu’ya ve avatarlarına tapınma, Hindistan’da sayıca en yaygın inanç.
Varna : Kast, toplumu doğdukları konuma göre sınıflara bölen sosyal ve dini sistem. Dört temel kast şu sınıflardan oluşur: Brahmin (rahipler), Kshatriya (askerler ve yöneticiler), Vaishya (tüccarlar ve zanaatkârlar), Sudra (işçiler ve köylüler). Bütün kastların en altında ise dokunulmazlar olarak da bilinen ve en kötü işleri yapmak zorunda olan Dalit yer alır. Kastlar arası geçiş yasaktır, kişi hangi kastta doğduysa ölene kadar o kastta kalmalıdır. Değişik kastlar arası evlilik de kesinlikle yasaktır.
Veda : Hinduizm’in en eski yazılı kaynakları. En önemlileri dört adettir ve bunların en eskisi MÖ 1000 yıllarında yazılmaya başlanmıştır.
Vishnu : Kâinatın koruyucusu olarak kabul edilen tanrı. En önemlileri Rama ve Krishna olmak üzere dokuz avatarı vardır, onuncu avatarı henüz dünyaya gelmemiştir. Shiva ve Brahma ile bir üçleme oluştururlar.
Yoga : Vücudu ve ruhu geliştirmeye yönelik sistemler bütünü. Sadece bedensel kontrole yönelik bir yoga dalı olan Hatha, bugün batıda en yaygın olarak tatbik edilen yoga çeşididir ve neredeyse yoga ile özdeşleşmiştir. Daha çok ruhani amaçlı olan ve Moksha’ya ulaşmaya giden yolda tatbik edilen yoga çeşitleri ise Karma, Jnana, Raja ve Bhakti’dir.
Yogi : Bir guru’nun gözetiminde ruhani pratikleri öğrenen ve de uygulayan öğrenci.
Yuga : Evrenin yaradılıştan yok oluşa kadar geçirdiği, dört bölümden oluşan ve her biri bir öncekinden daha kötü geçen çağlara verilen ad. Bizler şu an yok oluştan önceki son çağ olan Kali Yuga’dayız.
